De Nederlandse smartphonefabrikant Fairphone maakt ‘eerlijke’ toestellen die zo lang mogelijk mee moeten gaan. Volgende maand viert het bedrijf zijn zesde verjaardag. In een interview met Android Planet blikt de telefoonmaker terug en vooruit.
Lees verder na de advertentie.
Dit moet je weten over Fairphone
Negen jaar geleden startte Fairphone als een campagne om het bewustzijn te vergroten over de afkomst van de mineralen en metalen die gebruikt worden om smartphones te maken. Een groot deel van die grondstoffen komt uit mijnen in conflictgebieden, waar de werknemers slecht behandeld worden en gewapende milities financieel profiteren van de mineralenverkoop. Dit gebeurt onder andere in Afrikaanse landen.
Na een drie jaar durende campagne werd in 2013 het Nederlandse bedrijf Fairphone opgericht met als doel een eigen, eerlijkere smartphone te verkopen. Dat werd de Fairphone 1 (First Edition), die na een succesvolle crowdfundingscampagne eind 2013 uitkwam. Het toestel gebruikte een licentieontwerp van een elektronicabedrijf en bevatte een aantal mineralen uit (gecertificeerde) conflictvrije mijnen.
In december 2015 werd de Fairphone 2 uitgebracht, de eerste zelfontworpen smartphone. De telefoon focust zich op repareerbaarheid en is daarom eenvoudig uit elkaar te halen. Vervolgens kun je (zelf) zes onderdelen vervangen, waaronder het scherm en de accu. De modulaire behuizing laat je ook een verbeterde cameramodule in de smartphone stoppen. De Fairphone 2 gebruikt eveneens een aantal conflictvrije mineralen en is (nog steeds) te koop voor 399 euro.
Totaal heeft Fairphone 165.000 telefoons verkocht. Hoe kijkt het bedrijf terug op de afgelopen zes jaar? En wat kunnen we in de (nabije) toekomst verwachten van de telefoonmaker? Android Planet reisde af naar Amsterdam voor een interview met Fabian Hühne, woordvoerder van Fairphone.
Je kan niet alles laten produceren
‘Toen Fairphone in 2013 startte, wist niemand van het team hoe je een smartphone moest maken. Dat leerden we gaandeweg’, vertelt Hühne. Eén van de lessen die het bedrijf leerde, is hoe belangrijk het is om een voorraad reserveonderdelen op te bouwen. De Fairphone 1 was relatief goed te repareren, maar na drieënhalf jaar waren er geen vervangende onderdelen meer beschikbaar.
Hühne: ‘de fabrikant stopte de productie en bij andere leveranciers liepen we tegen de minimale ordereisen aan. We waren een klein bedrijf en niemand maakt slechts vijfduizend accu’s voor je.’ Fairphone moest daarom bekendmaken dat het zijn eerste smartphone niet langer kon ondersteunen. ‘Kijkend naar onze verwachtingen was de voorraad voldoende, maar achteraf is dat niet zo’, blikt persman Hühne terug.
De zelfontworpen Fairphone 2 uit 2015 is deels modulair, wat reserveonderdelen als schermen en accu’s nog belangrijker maakt. De fabrikant geeft aan dat het inmiddels grotere aantallen onderdelen bestelt bij vertrouwde leveranciers en een voorraad opbouwt. Hoelang de reservecomponenten beschikbaar blijven voor de ruim drie jaar oude telefoon?
Hühne wil geen harde garanties geven, maar zegt wel dat Fairphone ernaar streeft om de onderdelen even lang aan te bieden als de levensduur van de Fairphone 2. ‘Het is lastig om te zeggen wat de levensduur is’, licht de woordvoerder desgevraagd toe. ‘Het hangt sterk van je gebruik af. De telefoon kan zes maanden meegaan, maar ook vijf jaar. We willen graag dat je hem vijf jaar gebruikt.’
Modulaire behuizing levert geld op
Vijf jaar met één smartphone doen, dat lukt maar weinig mensen. De meeste gebruikers kopen om de paar jaar een nieuw model omdat het scherm stuk is, de accuduur terugloopt of omdat een nieuw toestel betere specificaties en toffe features heeft. ‘We weten dat de camera voor veel mensen dé reden is om een nieuwe smartphone te kopen’, zegt Hühne. Om die reden bracht Fairphone in de zomer van 2017 betere cameramodules uit voor de Fairphone 2. De oude camera is eenvoudig te vervangen door de nieuwe, die betere foto’s en video’s moet maken. Met dergelijke modules wil de fabrikant dat mensen langer met hun huidige smartphone doen.
Motorola verkoopt ook modulaire smartphones in zijn Moto Z-lijn. Los verkrijgbare accessoires voegen features toe, bijvoorbeeld een miniprinter, extra accu of verbeterde speaker. Wat vindt Fairphone van deze strategie? Hühne: ‘Die vraag krijgen we vaak gesteld. Motorola’s definitie van modulair is anders dan die van ons. Wij focussen ons op repareerbaarheid om grondstoffen te besparen, terwijl Motorola meer accessoires wil verkopen. Daar zijn juist meer grondstoffen voor nodig.’
De verkoop van modules en gekleurde achterkanten voor de Fairphone 2 is volgens Hühne ook een belangrijke inkomstenbron voor Fairphone. Het is voor het bedrijf dus ook financieel interessant om zo lang mogelijk reserveonderdelen en modules te blijven verkopen.
Verkoop en leasen
Om die reden wordt ook de Fairphone 2, ruim drie jaar na zijn lancering, nog steeds verkocht. In Nederland kan je hem voor 399 euro aanschaffen via Fairphone’s webshop of Belsimpel. Telecomprovider KPN verkoopt het toestel ook, maar voor een hogere prijs. ‘We verkopen op dit moment nog meer toestellen via onze webshop, maar externe partijen worden steeds belangrijker’, aldus Hühne. ‘We zien dat veel mensen hun toestel eerst in het echt willen bekijken en een smartphone kopen in combinatie met een abonnement.’ Fairphone biedt die twee zaken niet aan, telecomproviders en winkels wel.
De fabrikant werkt ook aan een nieuw verdienmodel voor de Nederlandse markt. Het wordt mogelijk om een Fairphone 2 te leasen. De precieze invulling van het leaseprogramma wordt nog bepaald, dus Hühne kan er weinig over kwijt. ‘We onderhandelen op dit moment met verschillende partijen hoe we het programma gaan testen. Wij als Fairphone blijven in ieder geval eigenaar van de smartphone, zodat we ‘m na afloop kunnen recyclen, want dat is onze taak als fabrikant.’
Hoelang het leasecontract wordt, weet het bedrijf echter nog niet. Vermoedelijk ga je als klant maandelijks een bedrag betalen voor het gebruik van de telefoon. Het bedrag zal afhangen van de duur van het leasecontract. Het wordt ook mogelijk om de smartphone na afloop van het contract over te nemen, zegt Hühne.
Fairphone wil Oreo-update uitbrengen voor Fairphone 2
Omdat het bedrijf wil dat de Fairphone 2 zo lang mogelijk wordt gebruikt, blijft de fabrikant de telefoon ook zo lang mogelijk ondersteunen met software-updates. Persman Hühne licht toe: ‘als een smartphone in de kast belandt, is dat meestal omdat de software verouderd is en niet meer goed werkt.’
De Fairphone 2 kwam in 2015 uit met Android 5.0 (Lollipop), wat teleurstellend was omdat versie 6.0 (Marshmallow) al een paar maanden beschikbaar was. Een update volgde later. Toen in het najaar van 2016 Android 7.0 (Nougat) verscheen, bleek dat de software wegens technische redenen niet officieel beschikbaar zou komen voor smartphones met een Snapdragon 801-chip.
Die chipset zit ook in de Fairphone 2. Einde verhaal? Lange tijd leek het daarop, maar in november 2018 verraste Fairphone de techwereld door de smartphone (als enige Snapdragon 801-toestel) toch een Nougat-update geven.
Een mijlpaal, beaamt Hühne. ‘De update ontwikkelen zonder ondersteuning van de chipfabrikant (Qualcomm, red.) is ingewikkeld en zonder garantie dat het gaat lukken.’ Is Android 7.0 het eindpunt voor de Fairphone 2 of volgt er wellicht een update naar 8.0 (Oreo) of 9.0 (Pie), versies die respectievelijk in 2017 en 2018 door Google zijn uitgebracht? Hühne: ‘Op dit moment onderzoeken we of het mogelijk is om de Fairphone 2 te updaten naar Oreo. We zijn er technisch gezien dus mee bezig, maar we doen het opnieuw alleen en kunnen dus niet garanderen dat het gaat lukken.’
Op de vraag waarom het bedrijf kiest voor versie 8 en niet voor 9, antwoordt de woordvoerder: ‘Nieuwe versies zijn gebaseerd op vorige versies. Van 7 naar 8 is dus eenvoudiger dan van 7 naar 9.’
Beveiligingsupdates
Google stelt maandelijks een beveilgingsupdate beschikbaar aan fabrikanten. Zo’n update dicht kleine en grotere lekken in het Android-besturingssysteem en maken je smartphone dus veiliger. Fabrikanten moeten van Google minstens één keer per kwartaal een beveiligingsupdate uitrollen naar hun telefoons.
Fairphone vindt dit een goede zaak en laat via Hühne weten ernaar te streven om elke maand een beveiligingspatch uit te brengen. ‘Soms slaan we een maand over en combineren we de updates, omdat we een klein bedrijf zijn met een beperkt aantal software-ontwikkelaars.’
Lees ook: fabrikanten omarmen beveiligingsupdates, en dat is vooral te danken aan Google
Er komt (ooit) een Fairphone 3
Het portfolio van Fairphone bestaat na zes jaar uit slechts twee smartphones. Dat is niet veel, en het nieuwste model (de 2) is al sinds eind 2015 te koop. Komt er wel een opvolger, en zo ja wanneer? Onlangs haalde de fabrikant miljoenen euro’s op in een investeringsronde. In een persbericht schreef Fairphone dat dat geld onder andere gebruikt gaat worden voor de ontwikkeling van een nieuwe telefoon. Woordvoerder Hühne: ‘het is nog niet duidelijk hoe we deze smartphone gaan noemen. Misschien Fairphone 3, misschien wel anders.’
Volgens de persman bevindt de ontwikkeling van het toestel zich nog in een hele vroege fase. Of het toestel net als zijn voorganger modulair wordt, kan hij niet zeggen. Wel hint hij ‘dat repareerbaarheid een belangrijk onderdeel is van onze missie als bedrijf, en het daarom logisch is dat nieuwe producten die waarde omarmen.’
Concrete vragen over de Fairphone 3 – zoals we de smartphone voor het gemak even noemen – kan Hühne niet beantwoorden. Of de modules van de Fairphone 2 compatibel worden met de nieuwe telefoon? Onduidelijk. Met welke Android-versie of processor de Fairphone 3 uitkomt? Dat weet Fairphone nog niet. En wanneer de smartphone verschijnt? Dat wil het bedrijf al helemaal niet zeggen. ‘Daar is het nog echt te vroeg voor’, verklaart Hühne. Reken voorlopig dus niet op een Fairphone 3.
Toekomstplannen
Fairphone heeft eind vorig jaar miljoenen euro’s opgehaald via een particuliere crowdfundingsactie en een investeringsronde bij grotere bedrijven. Het bedrijf gaat het geld gebruiken voor meerdere dingen, waaronder dus de ontwikkeling van een nieuwe smartphone en het verduurzamen van de benodigde grondstoffen.
Onlangs is er ook een nieuwe directeur aangesteld, die Fairphone moet helpen groeien. ‘We gaan van een start-up naar een scale-up en willen daarom ook smartphones gaan verkopen’, zegt Hühne. ‘We hebben niet het idee om de markt over te nemen, maar kijk eens hoeveel telefoons er wereldwijd verkocht worden. Het zou een enorme groei zijn als we daar een half procent van zouden kunnen verkopen.’ Een samenwerking met een grotere fabrikant als Samsung om meer toestellen te verkopen, lijkt er voorlopig niet in te zitten. ‘Voor zover ik weet is er geen interesse geweest van een ander merk, en wij werken nu niet samen’, verklaart de woordvoerder.
Duurzamere telefoonindustrie
Wel zegt hij dat de acties van Fairphone worden opgemerkt door de concurrentie. ‘Wat Fairphone doet, heeft zeker een impact. Het is lastig om te zeggen ‘dit komt dankzij ons’, maar we zetten duurzaamheid zeker op de agenda.’ De beslissing van Apple om nieuwe Mac-computers te maken van gerecycled aluminium, noemt Hühne een ‘hele kleine stap’ in de goede richting. ‘We zien dat de techsector zich nog in een hele vroege fase bevindt. Het is niet genoeg om één recyclebaar onderdeel te gebruiken.’
Fairphone heeft als doel de rest van de industrie te inspireren om milieuvriendelijker te produceren. ‘We willen laten zien dat er een markt is voor duurzame, repareerbare producten’, aldus Hühne. Of de telefoonindustrie met zijn felle concurrentie ruimte biedt voor duurzame toestellen? Hühne denkt van wel. ‘Het wordt voor smartphones steeds lastig om zich te onderscheiden. Telefoons zijn bijna identiek qua ontwerp en specificaties. Fairphone verkoopt een opvallend toestel aan een duidelijke doelgroep en dat is vrij bijzonder. Als je een Fairphone koopt, ben je je bewust van wie we zijn en wat we doen.’
