Google-schandalen: een overzicht van de grootste controverses

Gebruikers spioneren, seksuele intimidatie in de doofpot stoppen en datalekken: de waslijst aan Google-schandalen is niet mals. Tijd voor een overzicht van de grootste controverses uit de geschiedenis van het bedrijf.

De grootste Google-schandalen uit de geschiedenis

Het door Google sinds 2000 gebruikte motto “Don’t be evil” werd begin 2018 uit de interne gedragscode voor personeelsleden geschrapt. Sindsdien is de slogan alleen nog op een onopvallende plek als voetnoot te lezen. Opvallend genoeg is 2018 ook een jaar met bijzonder veel schandalen voor Google, zoals blijkt uit deze tijdlijn.

Februari 2013: Gmail leest je mailtjes

We duiken eerst echter de geschiedenis in. Het is een veelgehoord cliché in de techindustrie: als iets gratis is, ben jij het product. Microsoft nam dit gezegde ter harte en zette begin 2013 de “Don’t get Scroogled”-campagne op. Het uitgangspunt? Google is slecht voor je privacy.

Microsoft liet zien hoe Gmail alle e-mails van gebruikers scant om ze vervolgens hele persoonlijke advertenties voor te schotelen. Uiteraard had Microsoft haar eigen belangen bij de actie – Gmail-gebruikers naar Outlook halen – maar dat Gmail niet privacyvriendelijk is, blijkt wel uit de video.

Maart 2013: Amerikaanse inlichtingen bespioneren Google-gebruikers

In datzelfde jaar onthulde klokkenluider Edward Snowden dat de NSA Google- en Yahoo-accounts bespioneerde. De Amerikaanse inlichtingendienst kreeg zo in het geniep toegang tot persoonlijke profielen, tekst, audio en video’s.

Google reageerde verbaasd. In een statement tegen The Washington Post liet het bedrijf weten geen toestemming aan de NSA te hebben gegeven.

Wel schreef Google dat het al langer “bezorgd” was over spionagemogelijkheden vanuit nationale inlichtingendiensten.

April 2018: Google stopt samenwerking met Pentagon

We maken een klein sprongetje in de tijd. 2018 was namelijk een jaar vol schandalen voor Google. In april eisten Google-medewerkers bijvoorbeeld dat hun werkgever moest stoppen met Project Maven, een samenwerking met het Amerikaanse leger.

Details over de precieze inhoud van het project zijn niet bekend, maar volgens The Verge hielp Google het Pentagon met het analyseren van door drones gefilmde camerabeelden.

Uiteindelijk tekenden meer dan 3000 Google-medewerkers een petitie om het contract niet te verlengen. Google voelde zich hierdoor genoodzaakt om te stoppen met de samenwerking en liet weten niet direct te hebben bijgedragen aan oorlogsdoeleinden.

→ Lees ook: Privacy op Google verbeteren: een simpel stappenplan

Oktober 2018: Google hield datalek maandenlang verborgen

Een paar maanden daarna haalde Google wederom al op een negatieve manier het nieuws. Het inmiddels ter zielen gegane social medium Google+ had tussen 2015 en 2018 last van een datalek, waardoor privé-informatie van 500.000 gebruikers op straat lag, waaronder namen en details over beroepen en seksuele voorkeuren.

Google probeerde het schandaal geheim te houden, totdat The Wall Street Journal het privacyschandaal ontdekte. Het bedrijf reageerde hierop door de stekker uit Google+ te trekken. Maar weinig zullen het platform missen, want het sociale netwerk van Google is de boeken ingegaan als een gigantische flop.

November 2018: Google-medewerkers protesteren tegen bedrijfscultuur

Eind 2018 protesteerden ruim 20.000 Google-medewerkers in meer dan 40 kantoren wereldwijd tegen hun eigen werkgever. Ze waren van mening dat Google niet adequaat genoeg omging met (ex-)medewerkers die verdacht werden van seksuele intimidatie.

Directe aanleiding voor de protesten was de zaak rondom Andy Rubin, één van de bedenkers van het Android-besturingssysteem. Rubin werd ervan verdacht in 2013 een Google-medewerkster onder druk te hebben gezet om seksuele handelingen te verrichten.

Uit intern onderzoek bleek dat er genoeg aanknopingspunten waren om een zaak tegen Rubin te beginnen, maar verdere stappen bleven uit. In plaats daarvan besloot Google voor ruim 90 miljoen dollar met de mede-Android-bedenker te schikken en de zaak in de doofpot te stoppen. De zaak kwam aan het licht dankzij diepgravend onderzoek van The New York Times in 2018.

Met name de rol van mede-Google-oprichter Larry Page was opvallend. Volgens The Post drong Page er binnen de raad van bestuur nadrukkelijk op aan om Rubin in bescherming te nemen, ondanks de serieuze verwijten.

2019: Google Dragonfly schikt zich naar Chinese overheid

Net als vrijwel alle grote techbedrijven staat Google op gespannen voet met de Chinese overheid. Het bedrijf ontwikkelde daarom een unieke (lees: gecensureerde) versie van haar zoekmachine onder de noemer Project Dragonfly, om alsnog in China te kunnen opereren.

De Chinese versie van Google stuitte echter op een hoop weerstand van activisten. “Een van de grootste problemen van Project Dragonfly is dat Google toestemming heeft om gevoelige zoekresultaten van personen, zoals wanneer iemand op “mensenrechten” of “Dalai Lama” zoekt, te delen met de Chinese autoriteiten”, aldus een woordvoerder van International Tibet Network tegenover NBC News.

Deze belangengroep strijdt voor de rechten van het Tibetaanse volk en is van mening dat Project Dragonfly minderheden in gevaar bracht. Later dat jaar maakte Google bekend te stoppen met de gecensureerde versie van haar zoekmachine.

2020: ‘Google kopieert concurrenten via achterdeur in Android’

Google heeft een achterdeur in Android ingebouwd om concurrentiegevoelige informatie van andere apps in te zien, zo bleek uit onderzoek van The Information. De website meldde halverwege 2020 dat het bedrijf hierdoor bijvoorbeeld kan zien hoe vaak concurrerende apps geopend worden, en hoe gebruikers zich hierin gedragen.

Volgens The Information gebruikt Google deze informatie om zo ‘trucjes’ van andere Android-apps te achterhalen. Het bedrijf zou op die manier bijvoorbeeld YouTube Shorts ontwikkeld hebben, een concurrent voor TikTok.

Toen en nu: privacyschandalen

Een constante in de geschiedenis van Google zijn privacyschandalen. Je kunt er bijna vergif op innemen dat het bedrijf eens in de zoveel tijd alle voorpagina’s haalt door onzorgvuldig om te gaan met gegevens van gebruikers.

Begin 2020 kwam bijvoorbeeld naar buiten dat Google per ongeluk persoonlijke downloadbestanden van gebruikers had verwisseld. Hierdoor kregen sommigen per abuis de persoonlijke informatie van andere Google-klanten opgestuurd, in plaats van hun eigen foto’s en video’s.

Volgens 9to5Google deed dit probleem zich voor bij 0,01 procent van de gebruikers. Dit is natuurlijk een klein percentage, maar gezien de schaal van Google is het alsnog een gigantisch privacyschandaal.

Nog een voorbeeld: in september 2019 kreeg Google een boete van ruim 170 miljoen dollar opgelegd door de Federal Trade Commision. De Amerikaanse waakhond concludeerde dat het bedrijf de privacy van kinderen op YouTube schond.

Het meest recente Google-privacyschandaal deed zich een paar weken geleden voor. Toen diende internetactivist Max Schrems een aanklacht in bij de Franse toezichthouder CNIL. Schrems claimt dat Google geen toestemming aan Android-gebruikers vraagt om gepersonaliseerde advertenties te tonen en daarmee de wet overtreedt. De uitspraak van CNIL is nog niet bekend.

Big tech-schandalen

Google is bij lange na niet de enige techgigant met de nodige schandalen. Ook internetreuzen als Amazon, Apple en Facebook hebben genoeg op hun kerfstok. Niet voor niets moesten de directeurs van de ‘grote vier’ in 2020 daarom getuigen voor het Amerikaanse Congres en zich verantwoorden. Op onze zustersite iPhoned leggen we uit hoe dit precies zit.

→ Lees verder: Big Tech staat voor het Amerikaanse Congres: 5 vragen en antwoorden over de historische hoorzitting