Gratis apps zijn lang niet altijd gratis. Maar op welke manier betaal je dan eigenlijk wel? ConsuWijzer is een campagne gestart om te laten zien dat elke gratis app zijn prijs heeft, en dat willen we bij Android Planet benadrukken.
Lees verder na de advertentie.
Gratis… of toch niet?
Stel: je kunt een gratis kopje koffie krijgen. Gewoon helemaal gratis, op de vroege morgen als het het net even nodig hebt. Klinkt ideaal? Dat is het ook. Maar dan vraagt de barista plotseling of ‘ie even jouw berichtjes mag bekijken. Of je foto’s. Of even je recente locatiegegevens op je telefoon mag checken. Heb jij dat over voor een kop koffie? Of betaal je dan liever gewoon die 2 euro?
Dat is het idee achter bovenstaande video. Het is compleet logisch dat mensen huiverig zijn om aan een wildvreemde hun smartphone te geven om vervolgens diegene zijn of haar berichtjes te laten zien. Als het ‘in het echte leven’ zo lastig is, waarom doen we het dan dagelijks bij tientallen apps? Daar moeten smartphonegebruikers bewust van worden, vindt de Nederlandse consumentenautoriteit ConsuWijzer. Daarom besteedt Android Planet extra aandacht aan die gratis apps, hun verdienmodellen en hoe jij de baas blijft over je eigen gegevens.
Waarom willen app-makers toegang tot je gegevens?
Als je een app installeert, krijg je vaak een melding op je smartphone of tablet te zien waarin de app om allerlei gegevens vraagt. “Veel app-aanbieders verdienen geld aan de persoonlijke gegevens op uw mobiele telefoon of tablet. Via hun app laten zij ook andere bedrijven kijken naar uw gegevens. Bijvoorbeeld marketing- en advertentiebedrijven”, aldus ConsuWijzer. Hoewel dit voor sommigen bekend klinkt, zijn velen nog niet op de hoogte van de advertentiemodellen van gratis apps.
Gratis apps verdienen geld met reclame óf met persoonlijke gegevens, of een combinatie van beide. Stel: je installeert een spelletje dat in de bovenhoek een banner toont. Dat is gewoon reclame waar je op kunt drukken als je geïnteresseerd bent. Dit levert echter niet zo veel geld op, omdat de advertentie niet per se interessant hoeft te zijn voor de gebruiker. Je ziet bijvoorbeeld als alleenstaande man een reclamebanner voor luiers, wat natuurlijk niet relevant is.
Hoe persoonlijker reclame wordt, des te meer geld het in het laatje brengt. Als de app erachter komt dat je een alleenstaande man bent, dan worden misschien advertenties voor datingsites en -apps getoond. Jij bent als alleenstaande man de doelgroep, waardoor je sneller geneigd bent om op zo’n advertentie te drukken. Daar betaalt de adverteerder, in dit geval de datingsite of -app, meer geld voor aan de advertentiepartij, die op zijn beurt weer meer geld betaalt aan het medium waar wordt geadverteerd – in dit geval de gratis app.
Deze vorm van adverteren is het belangrijkste verdienmodel van Google. Al zijn diensten zijn gratis, zoals Gmail, Google Foto’s en Android, maar om daarvan gebruik te maken geef je hen toegang tot je gegevens, zoals e-mails, foto’s en locatiegegevens. Deze worden gebruikt om een zo gedetailleerd mogelijk advertentieprofiel van jou op te zetten. E-mail je veel over auto’s, maak je veel foto’s van auto’s en ben je vaak op de snelweg te vinden? Dan zal je wel een autoliefhebber zijn. Een autofabrikant betaalt vervolgens extra geld aan Google om bij jou te mogen adverteren.
Tot welke gegevens willen app-makers vaak toegang?
ConsuWijzer heeft een lijst opgesteld met de data die het vaakst met app-bouwers wordt gedeeld om te ‘betalen’ voor hun apps.
`Betalen` met locatiegegevens
Veel apps vragen of ze toegang mogen hebben tot jouw locatiegegevens. Adverteren op basis van locatie is altijd populair, omdat lokale ondernemingen meer betalen om lokaal te adverteren. Een Utrechtse pizzeria wil logischerwijs vooral bij Utrechters adverteren. Als de app ziet dat rond dezelfde tijd bij specifieke locaties bent, kunnen aan die plaatsen advertenties worden gekoppeld. Soms gaat het nog een stukje verder, bijvoorbeeld door de locaties te analyseren waar je het meeste komt. Als je elke avond op dezelfde locatie bent, zul je daar wel wonen. Is het een dure wijk? Dan toont de advertentiepartij bijvoorbeeld reclame voor duurdere merkproducten.
Apps zien dat je rond dezelfde tijd op specifieke locaties bent
Locatiegegevens kunnen ook worden verzameld via het verkrijgen van informatie over de wifi-netwerken. Deze netwerken kunnen meestal aan een locatie worden gekoppeld. Daarnaast kunnen andere apparaten die met hetzelfde wifi-netwerk zijn verbonden aan jou worden gekoppeld, waardoor zowel jij als je partner bijvoorbeeld een verschillende advertentie van hetzelfde bedrijf te zien krijgen.
Dergelijke locatie- en wifigegevens hebben apps logischerwijs ook soms nodig, bijvoorbeeld om je locatie te delen (denk aan WhatsApp of Google Maps) of om te checken of je met een wifi-netwerk bent verbonden (zodat er geen grote bestanden op de achtergrond over je 4G-verbinding worden gedownload). Facebook Messenger is een voorbeeld dat misbruik maakte van het recht om locatiegegevens in te zien. Het sociale netwerk hield zonder expliciet toestemming te vragen de locatie van gebruikers bij, terwijl je via de app enkel je locatie op een bepaald moment kon delen. Na veel ophef verwijderde Facebook deze ‘feature’ uit Messenger.
`Betalen` met foto`s, video`s en audiobestanden
Het gebeurt vaak dat apps toegang vragen tot je foto`s, video`s en audiobestanden, bijvoorbeeld als een chat-app een foto wilt versturen of ontvangen. Het is echter mogelijk dat deze informatie wordt verzameld om een gedetailleerder advertentieprofiel van je samen te stellen.
Dit komt bijvoorbeeld voor bij Google Foto’s, de fotodienst van Google die onbeperkte opslag biedt. Daarvoor worden wel je foto’s gescand. De informatie die Google verkrijgt, kan het uiteindelijk gebruiken om gerichter advertenties te tonen. Maak je veel foto’s van een kat? Dan heb je waarschijnlijk een kat als huisdier en ben je mogelijk geïnteresseerd in advertenties over kattenvoer.
`Betalen` met e-mails, sms-jes en chatberichten
Deze vorm van informatie verzamelen wordt steeds vaker gebruikt. Groot gemaakt door Google met het scannen van e-mails van Gmail, nu ook in de smartphone- en tabletwereld de normaalste zaak van de wereld. Er zijn genoeg apps die toegang vragen tot je e-mails, sms’jes of chats. Veelal ook met legitieme reden, omdat een app gewoonweg toegang moet hebben tot chatberichten om ze te versturen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij Facebook Messenger of Google Hangouts.
Dat diensten meelezen, zoals Facebook bij Messenger of Google bij Hangouts, is bij veel bedrijven als de standaard geworden. Het blijft echter lastig voor de gebruiker om te bepalen of een app nou daadwerkelijk toegang nodig heeft, of dat de app enkel de informatie graag wil verzamelen. Daarnaast zou een app door toegang te krijgen tot je e-mails en sms’jes ook kunnen zien met wie je communiceert, en op basis daarvan gerichtere advertenties tonen.
`Betalen` met contacten
Apps vragen vaak toegang tot je contacten, bijvoorbeeld om snel anderen uit jouw netwerk te zoeken. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij Facebook, om snel contactpersonen te vinden op het sociale netwerk. Wat veel diensten echter doen is al die gegevens opslaan, om zo een completer beeld te hebben van jouw sociale leven. Wie staan er in jouw contactenlijst en met wie heb je vaak contact? Sommige apps slaan zelfs de telefoonnummers en andere persoonlijke gegevens van jouw contactpersonen op.
Sommige apps slaan persoonlijke gegevens van jouw contacten op
`Betalen` met inzicht in internetgedrag
Elke smartphone of tablet heeft een eigen identificatienummer, het zogeheten Google Advertising ID. Als een app dat nummer opvraagt, kan aan de gebruiker van het mobiele apparaat internetgedrag worden gekoppeld. In veel gevallen wordt het identificatienummer van de smartphone of tablet mee verstuurd tijdens het browsen. Op die manier kunnen advertentiebedrijven een vollediger advertentieprofiel van je samenstellen.
Dit kun je doen om je gegevens te beschermen
Met Android 6.0 Marshmallow is het mogelijk om per app in te stellen welke rechten een app heeft. Wil je niet dat Facebook toegang heeft tot jouw contacten? Dan kun je de toegang tot je contacten weigeren op het moment dat een app hierom vraagt. Elke app zal expliciet toestemming vragen om gegevens van je te verkrijgen, die je op elk gewenst moment kunt accepteren of weigeren. Het is daarbij ook mogelijk om bijvoorbeeld éénmalig toegang te verlenen, bijvoorbeeld omdat een app anders niet goed werkt, en daarna de machtiging weer in te trekken.
Als je een oudere versie van Android hebt, kun je via ‘Instellingen > Apps’ de machtigingen per geïnstalleerde app bekijken. Vervolgens heb je de keuze om de app te verwijderen of blokkeren. Met een app als F-Secure App Permissions wordt het bekijken van de permissies per apps iets gemakkelijker gemaakt. Helaas heb je maar één mogelijkheid om tegen die permissies in te gaan, en dat is de app in zijn geheel verwijderen.
Je kunt wel wat doen tegen jouw Google Advertising ID, waarmee je wordt gevolgd op het internet. Ga naar Google Instellingen en klik op Advertenties. Hier heb je de mogelijkheid om het Advertising ID opnieuw in te stellen en gepersonaliseerde advertenties te blokkeren. Door deze advertenties te blokkeren, zorg je ervoor dat je niet meer met je Google Advertising ID op het internet kan worden gevolgd.
Heb je een klacht over een app?
Als je een klacht hebt over een app, bijvoorbeeld omdat de maker niet duidelijk uitlegt waarom gegevens benodigd zijn of dit verdoezelt, dan kun je dit via deze link aangeven bij ConsuWijzer. Dit orgaan, dat onderdeel is van de Autoriteit Consument & Markt, kijkt naar de klacht. “Ook als u vindt dat een app om een andere reden niet voldoet aan uw verwachtingen. Meldingen van consumenten zijn belangrijke signalen voor ACM over waar het niet goed gaat in de markt”, aldus ConsuWijzer.
