Android-telefoons worden steeds vaker geplaagd door malware. Wat zijn dit voor virussen en, nog belangrijker, hoe kom je er vanaf? Dit moet je weten over Android-malware.
Lees verder na de advertentie.
Alles over Android-malware
Over het algemeen is Android een heel veilig besturingssysteem, maar geen enkel platform is onfeilbaar. Een telefoon kan dus altijd besmet raken met een virus.
De afgelopen jaren zijn vooral malwarevirussen (helaas) populairder geworden. Bekende varianten als FluBot, GriftHorse en Joker maken wereldwijd tienduizenden slachtoffers en zijn/waren ook in Nederland actief.
Het is dan ook hoog tijd om dieper in dit onderwerp te duiken. Te beginnen met een definitie: wat is malware eigenlijk? Kort gezegd is het een verzamelterm voor schadelijke software. Er zijn verschillende soorten malware die allemaal net even anders werken, maar ze hebben altijd kwaad in de zin.
De verschillende malwaresmaakjes
Zo bombardeert adware de telefoon van het slachtoffer met reclame, terwijl spyware het toestel juist in de gaten houdt en gevoelige informatie probeert te stelen (denk aan bankgegevens).
Dan is er nog ransomware, ook wel gijzelsoftware genoemd. Hierbij ‘gijzelen’ kwaadwillenden bestanden en vragen ze het slachtoffer geld om deze vergrendeling ongedaan te maken. Alleen door te betalen krijg je de ‘sleutel’.
De kwade koppen achter malware zijn altijd op hetzelfde uit: geld. Bij adware verdienen de criminelen aan opdringerige en irritante advertenties, terwijl een spywarevirus alle toetsaanslagen van het slachtoffer bijhoudt. Op die manier weet men op een gegeven alle belangrijke aanmeldgegevens, waaronder je mailaccount en internetbankieren.
Zo komt malware op een telefoon terecht
Malware verspreidt zich op verschillende manieren. FluBot, een bekend virus dat mensen probeert op te lichten met neppe pakketjes, komt bijvoorbeeld via een sms’je op de telefoon van het slachtoffer terecht.
Diegene krijgt een bericht binnen met daarin de mededeling dat er een postpakket naar haar/hem onderweg is. Om de zending in de gaten te houden, moet men een ‘app’ downloaden. Dit programma bevat in werkelijkheid het FluBot-virus.
Zo nu en dan wordt malware ook verspreid via schadelijke apps in de Google Play Store. Deze programma’s lijken op het eerste gezicht legitiem, maar hebben kwade bedoelingen – net als in het verhaal van het paard van Troje. Zodra de app op de telefoon van het slachtoffer geïnstalleerd is, kan deze zich gaan nestelen en heeft het virus vrij spel.
Hoe weet ik of er malware op mijn telefoon staat?
Een goed malwarevirus valt bijna niet op. Slachtoffers merken daarom vaak pas dat er iets met hun telefoon aan de hand is, als het te laat is. Alhoewel iedereen slachtoffer kan worden – inclusief cyberexperts – en malware niet altijd te herkennen is, zijn er wel enkele aanknopingspunten.
Is je telefoon bijvoorbeeld om onverklaarbare redenen ineens heel traag? Of reageert je toestel plots vreemd? Wees dan op je hoede. Verder zorgt malware er vaak voor dat smartphone-apps crashen, dat er ineens nieuwe applicaties op je telefoon staan die jij niet zelf hebt geïnstalleerd en dat de batterij sneller leegloopt.
Heb je het vermoeden dat er iets aan de hand is met je toestel? Houd dan ook de telefoonrekening in de gaten. De buitgemaakte gegevens, zoals toetsaanslagen en wachtwoorden, moeten immers verzonden worden naar de criminelen – en dat kost data. Verbruikt je toestel plots meer data zonder dat je weet het aan ligt? Dan heb je mogelijk te maken met malware.
Malware voorkomen
Eeuwenoude adviezen zijn verrassend vaak van toepassing op moderne situaties, zoals nu. Als het om malware gaat, kun je namelijk veel beter voorkomen dan genezen. Het risico volledig uitbannen is niet mogelijk, maar door voorzorgsmaatregelen te nemen verklein je de kans dat jouw Android-telefoon besmet raakt wel aanzienlijk.
Dit kun je bijvoorbeeld doen om malware te voorkomen:
- Updaten. Update je apps altijd direct. Ontwikkelaars van apps doen er alles aan om hun programma’s zo veilig mogelijk te maken.
- Up-to-date? Controleer of je Android-telefoon de meest recente beveiligingspatch draait. Ga hiervoor naar de Instellingen-app, kies ‘Systeem’ en selecteer de knop ‘Software-update’.
- Apps downloaden. Download alleen apps uit de officiële appwinkel, de Google Play Store. Alhoewel dit soort apps nog steeds malware kunnen bevatten, is het percentage besmette apps veel kleiner dan bij alternatieve appwinkels.
- Niet klikken. Open geen dubieuze e-mails en websites (en druk helemaal niet op de advertenties!).
Android-malware verwijderen
Heb je het vermoeden dat je (Android-)telefoon met malware is besmet? Meestal is het toestel dan nog steeds bruikbaar, afgezien van wat beperkingen hier en daar (zoals een rap leeglopende batterij).
Om erger te voorkomen is het belangrijk om de aanstichter zo snel mogelijk te verwijderen. Ga dus bij jezelf na sinds wanneer het toestel zich vreemd gedraagt. Meestal is dit terug te herleiden naar het moment dat je een besmette app hebt geïnstalleerd, of op een vreemde link hebt gedrukt.
Het verwijderen van malware begint bij de veilige modus. Dit is een ingebouwde functie in het Android-systeem waarin je geen apps van derden kunt gebruiken: alleen door de fabrikant geïnstalleerde programma’s zijn beschikbaar.
Veilige modus opstarten
Hoe je de veilige modus opstart, verschilt per fabrikant. Voor precieze aanwijzingen kun je dus het best even googelen of in de handleiding van je toestel kijken. Grofweg komt het meestal op de volgende stappen neer:
- Houd de aan/uit-knop van het toestel ingedrukt;
- Er verschijnt een menu met daarin onder meer “Uitschakelen”. Houd deze lang ingedrukt;
- Antwoord positief op de vraag of je het toestel in veilige modus wil opstarten.
Vervolgens schakelt het toestel zich uit, om vervolgens automatisch op te starten in de veilige modus. Je herkent deze ‘safe mode’ aan het andere uiterlijk, minder beschikbare apps en de melding in een hoek van het scherm.
Staat je Android-telefoon in veilige modus? Dan is het tijd om de besmette app te verwijderen. Dat doe je op de gebruikelijke manier: ga naar de applijst, houd het icoon lang ingedrukt en tik op “Verwijderen”.
Weet je niet welke app mogelijk met malware is besmet? Of lukt het niet om het besmette programma te verwijderen? Dan kun je het best een grondige reset doen door het toestel naar de fabrieksinstellingen te herstellen. Hierbij gaan al je persoonlijke gegevens verloren – mits je geen goede back-up achter de hand hebt.
In onderstaand artikel leggen we precies uit hoe je een fabrieksreset uitvoert. Ook laten we zien hoe je zoveel mogelijk bestanden kunt back-uppen.
Verder lezen: 4 manieren om de fabrieksinstellingen van je Android terug te zetten
Telefoon op Android-malware controleren
Nu is het tijd om verdere besmettingen te voorkomen. Installeer hiervoor een goede anti-malware-app op je Android-telefoon. Een aanrader is Malwarebytes, dat je beschermt tegen malware, ransomware en andere schadelijke software. Je krijgt bijvoorbeeld een melding zodra je op het punt staat om een dubieuze link te openen.
Ook Play Protect is een aanrader. Deze virusscanner controleert apps in de Google Play Store op de mogelijke aanwezigheid van virussen. Je vindt de scanner in de Play Store-app. Tik vervolgens rechtsboven op het profielicoon, kies ‘Play Protect’ en ‘Instellingen’. Controleer vervolgens of ‘Apps scannen met Play Protect’ aanstaat en voer eventueel direct een controle uit.
Beveilig je Android
Check onze gids voor het beveiligen van je Android voor meer praktische tips. Ook is het verstandig om te weten waar je op moet letten bij gevaarlijke Android-apps, zodat je problemen in de toekomst kunt voorkomen.
- Veilige modus in Android in- en uitschakelen: zo doe je dat (30 mrt)
- Malware op je Android-toestel: voorkomen, herkennen en verwijderen (7 mrt)
- Tablet verkopen: met deze tips krijg je de hoogste prijs (2 mrt)
- Handig: Zo beveilig je apps met een vingerafdruk (1 mrt)
- Android-tips: Waarom oude telefoons niet veilig zijn (18 feb)
Je leest een artikel dat eerder op onze website is verschenen. We hebben de informatie bijgewerkt en het artikel opnieuw gepubliceerd.
