Of het nu om je paranoïde partner of nieuwsgierige werkgever gaat, niemand zou mogen meekijken op jouw telefoon. Toch is dat precies wat er gebeurt als er spyware op je Android-smartphone staat. Zo herken en verwijder je de spionagesoftware.
Lees verder na de advertentie.
Laten we bij de basis beginnen. Spyware is, zoals je op basis van de naam verwacht, spionagesoftware. Kwaadwillenden gebruiken het om in de gaten te houden wat jij op je smartphone (of laptop of tablet) uitspookt.
Spyware is onder meer in staat om e-mails en contactenpersonen uit te lezen, maar in ernstige gevallen is de software zelfs op de hoogte van je betaalgegevens. Technisch gezien is spyware een vorm van malware, oftewel schadelijke software.
Lees ook: Malware op je Android-toestel: voorkomen, herkennen en verwijderen
Omdat je het zelf hebt geïnstalleerd. In de meeste gevallen zit spyware verpakt in een app die handig of leuk lijkt, zoals een game of een applicatie om je bestanden te heren. Zodra je deze app installeert, laat je als het ware het Paard van Troje binnen en geef je de spion een kans om zich in je telefoon te nestelen.
Spyware kan natuurlijk ook geïnstalleerd worden op het moment dat je je (ontgrendelde) smartphone even uit het oog verliest. Zelfs op afstand weet de spionagesoftware je toestel te vinden. Criminelen gebruiken bijvoorbeeld phishing-emails om spyware te verspreiden. Deze berichten bevatten een link waar je niet op moet klikken, want dan wordt het schadelijke programma binnengehaald.
Ook interessant: Phishing op je Android-smartphone herkennen en voorkomen
Een goede spion heeft een ijzeren pokerface, en dat geldt ook voor spyware. De spionagesoftware nestelt zich geniepig op je telefoon en zet vervolgens een masker op. De programma’s doen zich bijvoorbeeld voor als legitieme apps, of zelfs als onderdeel van het (Android-)besturingssysteem. Dat is vervelend, want hierdoor glipt de kwaadwillende software in sommige gevallen onder de radars door.
Dat hangt een beetje van de soort af. Je hebt namelijk verschillende varianten. Sommigen zijn relatief onschuldig en willen bijvoorbeeld ‘alleen’ je internetgedrag in kaart brengen, terwijl anderen data proberen te stelen om hier bijvoorbeeld je spaarrekening mee leeg te halen.
Keyloggers zijn waarschijnlijk de bekendste vorm van spyware. Dit soort programma’s proberen vast te leggen wat jij precies op je toetsenbord tikt. Die informatie kan heel waardevol zijn, bijvoorbeeld wanneer je net hebt ingelogd bij je online bankomgeving.
Je hebt ook speciaal voor smartphones ontwikkelde spyware. Deze spionnen proberen bijvoorbeeld je geografische locatie, contactpersonen en foto’s te onderscheppen. Vervolgens kunnen deze gegevens gebruikt worden als chantagemiddel. Je krijgt bijvoorbeeld een dreigement dat je geld moet aftikken, omdat criminelen anders jouw intieme foto’s naar bekenden sturen. 
Dat kan nog best pittig zijn. De software doet er van alles aan om zichzelf te verhullen, dus je ziet niet zomaar een spyware-app op je telefoon staan. Het is daarom belangrijk om vooral goed op te letten.
Aanwijzingen van spyware zijn bijvoorbeeld een trage telefoon, zomaar opduikende advertenties (adware) en een accu die veel sneller leegloopt dan normaal. Neem ook eens een kijkje bij het dataverbruik van je smartphone (via de instellingen), want verzamelde gegevens moeten natuurlijk naar de criminelen achter de spyware gestuurd worden.
Ook goed om te doen: controleer of je telefoons apps buiten de Play Store om kan downloaden. Dit doe je via de beveiligingspagina in het instellingenmenu van je telefoon.
Standaard kan je toestel alleen apps via de Google-appwinkel downloaden, maar als Android-gebruiker heb je de vrijheid om ook programma’s buiten de officiële paden binnen te halen. Wanneer deze optie aanstaat op jouw smartphone, maar je dit zelf nooit hebt geactiveerd, is er mogelijk spyware op je toestel gekomen.
Verwijderen van spyware is makkelijker gezegd dan gedaan. Het moeilijkste gedeelte is uitvinden in welke app of welk programma de software zich genesteld heeft.
Het is in ieder geval verstandig om eens heel kritisch door de lijst met apps te lopen. Weet je zeker dat je al deze programma’s zelf hebt geïnstalleerd? Wanneer je aan een app twijfelt, kun je het best even op de naam googlen. Als deze app spyware bevat, kom je hier snel genoeg achter dankzij berichtgeving in de media.
Vervolgens is het een kwestie van verwijderen. Dit doe je het best via de Veilige modus. Deze functie zit standaard op alle Android-smartphones en zorgt ervoor dat alleen essentiële apps werken. De veilige modus is hiermee ideaal voor het verwijderen van narigheid, want dit soort programma’s zijn als het ware verdoofd – waardoor je ze kunt wissen.
Het is niet lastig om de ‘Safe Mode’ van Android op te starten. Zorg dat je toestel aanstaat en houd de powerknop ingedrukt. Druk nu een paar seconden op de ‘Uitschakelen’-knop en bevestig dat je de veilige modus wil opstarten. Vervolgens kun je de vermoedelijke spyware-app wissen op de manier die je gewend bent.
Je kunt spyware ook verwijderen door de fabrieksinstellingen van je smartphone te herstellen. Dit is een nogal rigoureuze oplossing, want je moet het toestel hiervoor helemaal wissen (en eventueel een back-up terugzetten).
Tot slot kun je Android-spyware ook verwijderen met gespecialiseerde apps. Bekende antivirus-apps als Bitdefender, Kasperky, MalwareBytes en Norton Mobile hebben allemaal ingebouwde trucjes om spionagesoftware te verwijderen. Het nadeel van deze methode is dat de meeste van deze apps geld kosten.
Meer over Android-malware
Het moge duidelijk zijn: spyware kan behoorlijk hardnekkig zijn en verstrekkende gevolgen hebben. Op Android Planet schrijven we dan ook regelmatig over manieren om jezelf te beschermen tegen narigheid als adware, ransomware en virussen.
