Of het nou je nieuwsgierige werkgever of paranoïde partner is, niemand zou mogen meekijken op jouw smartphone. Toch is dat precies wat er gebeurt als er stalkerware op je Android-smartphone staat. Zo kom je ervan af.
Lees verder na de advertentie.
Stalkerware op Android
Maar eerst, wat is stalkerware eigenlijk? Stalkerware is een vorm van malware waarmee kwaadwillenden jouw smartphone (of computer of tablet) in de gaten kunnen houden.
Het ‘virus’ zet de voordeur van jouw apparaat als het ware op een kier, waardoor anderen kunnen zien wat er binnenshuis gebeurt. Ze kunnen bijvoorbeeld meelezen met jouw berichten, de fotorol inkijken, stiekem de camera aanzetten of checken met wie jij op Tinder kletst.
Er zijn meerdere redenen te verzinnen waarom iemand stalkerware op jouw (Android-)smartphone zou willen zetten. De meest voor de hand liggende is de liefde. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat duizenden Nederlanders stiekem door hun (ex-)geliefde in de gaten gehouden worden.
Niet alleen (ex-)partners hacken smartphones met stalkerware. Het komt bijvoorbeeld ook voor in de werksferen, al ligt het hierbij wel wat genuanceerder. Sommige werkgevers hebben misschien wel hele legitieme redenen om te (kunnen) controleren wat jij op je smartphone uitvoert. Wel is het zo dat je werk je hier natuurlijk over hoort te informeren: stalking is illegaal, ook wanneer het via je smartphone plaatsvindt.
Hoe komt stalkerware op mijn smartphone terecht?
Nu we weten wat stalkerware is, kunnen we kijken naar de herkomst. Hoe komen spionerende apps op je smartphone terecht?
In het gros van de gevallen wordt de spionagesoftware handmatig op de telefoon van het slachtoffer geplaatst. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de partner aan het douchen is en de ontgrendelde telefoon van diegene zonder toezicht op de keukentafel ligt. De stalkende partner heeft vervolgens vrij spel en installeert een app die stiekem gegevens doorstuurt.
Stalkerware kan ook op afstand geïnstalleerd worden. Het slachtoffer krijgt bijvoorbeeld een sms’je met daarin de vraag of hij/zij een nieuwe app wil installeren of aanvullende informatie moet invullen. Deze app zet vervolgens de deur op een kier zodat de persoon achter de stalkerware-app kan meekijken.
Is stalkerware illegaal?
Wanneer je dit alles op een rijtje zet, kan het bijna niet anders dan dat stalkerware illegaal is, toch? De werkelijkheid ligt – zoals wel vaker – iets complexer dan dat.
De apps die spionnen gebruiken druisen namelijk niet per se tegen de wet in. Makers van stalkerware-apps richten hun programma’s bijvoorbeeld op ouders van jonge kinderen. Zij kunnen met dit soort applicaties een digitaal oogje in het zeil houden. Ook het eerder aangehaalde voorbeeld van werkgevers valt onder deze (legitieme) categorie.
Dat gezegd hebbende, stalking is natuurlijk hartstikke verkeerd. Het is illegaal om iemand stiekem in de gaten te houden, ook wanneer dit digitaal gebeurt. De aanwezigheid van stalkerware wordt daarom in veel rechtszaken als belastend bewijs aangedragen. Stalkerware-apps zijn daarom per definitie foute boel als de ‘drager’ niet weet dat hij of zij gevolgd wordt.
Herkennen van stalkerware
Wrang genoeg is het vaak lastig voor slachtoffers van stalkerware om dit soort apps te herkennen. Ze hebben namelijk hele neutrale namen en vallen daarom niet op in de lijst met apps.
Het wordt helemaal pittig om stalkerware te herkennen op het moment dat de (Android-)app gekoppeld is aan een computerversie. Dan krijgt de spion namelijk meer mogelijkheden tot haar/zijn beschikking, zoals het op afstand kunnen resetten van een telefoon.
Dus, hoe kun je stalkerware dan wel herkennen? Het eerlijke antwoord op die vraag is dat het vrij lastig is. Goede stalkerware-apps zijn meesters in camouflage en doen er alles aan om niet ontdekt te worden.
De belangrijkste tip is daarom om je ogen en oren goed te gebruiken: gedraagt je telefoon zich anders dan normaal? Zo ja, dan is er mogelijk iets aan de hand. Je kunt onder meer op onderstaande zaken letten:
- Wordt je smartphone plotseling erg heet, of gaat de accu veel sneller leeg dan normaal?
- Staat de Play Protect-virusscanner van je Android-smartphone uit? Je kunt dit controleren via de Google Play Store-app. Tik op je profielicoon rechtsboven en ga naar ‘Play Protect’.
- Gedraagt je telefoon zich vreemd nadat je ‘m een tijdje uit het oog verloren bent? Misschien heeft de stalker er dan een spionage-app opgezet.
- Ontvang je ineens allerlei vreemde meldingen van apps, of vragen onbekende apps om allerlei aanvullende toestemmingen? Pas dan op.
- Bekijk de lijst met apps die op je telefoon staan. Kom je hier voor jou vreemde applicaties tegen? Google dan de naam van deze app. Indien het om stalkerware gaat, kom je hier snel genoeg achter.
Stalkerware verwijderen
Het verwijderen van stalkerware op Android-telefoons is makkelijker gezegd dan gedaan. Natuurlijk, je kunt de spionerende app verwijderen, maar daarmee is het probleem niet opgelost. De ‘eigenaar’ van de stalkerware-app weet (in veel gevallen) namelijk dat je het betreffende programma hebt verwijderd.
Experts wijzen daarom op een alternatieve gang van zaken. Volgens SafetyNed, een organisatie die slachtoffers van digitaal huiselijk geweld helpt, zegt dat het verstandig is om eerst een ‘veilig kanaal’ te vinden, voordat je stalkerware verwijdert.
‘Koop bijvoorbeeld een goedkope telefoon om mee te bellen en sms’en, en neem een vriend in vertrouwen’, aldus SafetyNed. ‘Zoek daarna professionele hulp, bijvoorbeeld via ons, om de risico’s van je situatie in kaart te brengen.’
Deze apps kun je gebruiken
Is de situatie helder en veilig? Dan kun je de stalkerware-app(s) verwijderen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een antivirus-app. Deze programma’s herkennen veel stalkerware-apps en kunnen ze ook verwijderen. Goede voorbeelden van antivirus-apps voor Android zijn Kaspersky, Bitdefender en Norton Mobile.
Is de stalksoftware niet zomaar te verwijderen? Dan kun je ook de fabrieksinstellingen van je smartphone herstellen. Je telefoon wist hiermee al je persoonlijke gegevens en gaat weer terug naar de situatie van toen je ‘m voor het eerst uit de doos haalde.
Sommige stalkerware is zo hardnekkig dat zelfs een reset naar de fabrieksinstellingen niet werkt. In dat geval kun je het best een compleet nieuwe telefoon aanschaffen. Wanneer je een vers toestel bij een bekende (web)winkel koopt is de kans echt nihil dat ermee gerommeld is.
Veilig met je Android-telefoon omgaan
Op Android Planet besteden we regelmatig aandacht aan de donkere zijde van smartphones en technologie. Lees bijvoorbeeld onze uitlegartikelen over malware, ransomware en andere Android-virussen.
- Malware op je Android-toestel: voorkomen, herkennen en verwijderen (7 mrt)
- Tablet verkopen: met deze tips krijg je de hoogste prijs (2 mrt)
- Handig: Zo beveilig je apps met een vingerafdruk (1 mrt)
- Android-tips: Waarom oude telefoons niet veilig zijn (18 feb)
- Tweestapsverificatie: ook jij moet het gebruiken en dit is waarom (16 feb)
