Telefonische oplichting is niets nieuws, maar criminelen gebruiken nu een wel heel vervelend trucje: ze klonen de stem van een bekende. Daardoor lijkt het alsof je bijvoorbeeld je moeder aan de telefoon hebt en word je verleid om geld over te maken. Dit kun je doen om dat te voorkomen.
Lees verder na de advertentie.
Nieuwe oplichting: de stem van een bekende klonen
Als je een WhatsAppje krijgt waarin een bekende om geld vraagt, ben je natuurlijk direct op je hoede. Zeker als deze persoon het bericht stuurt vanaf een onbekend nummer en vertelt dat zijn of haar oude smartphone kwijt is. Jij laat je niet foppen!
De techniek staat echter niet stil. Kunstmatige intelligentie is de laatste maanden veel in het nieuws en maakt helaas ook nieuwe vormen van oplichting mogelijk. Criminelen zijn nu in staat om iemands stem te klonen. Zelfs in het Nederlands.
Daar hebben ze niet veel voor nodig. Als je te horen bent in een video op YouTube of TikTok kunnen ze de audio al gebruiken om je stemgeluid in kaart te brengen. Vervolgens is het mogelijk om jou alles te laten zeggen. Bijvoorbeeld dat je in directe nood zit en nú geld nodig hebt om een ramp af te wenden.
RTL Nieuws geeft een voorbeeld dat gelukkig goed afliep. Marion werd gebeld door ‘haar zoon’, die huilend vertelde dat hij iemand had doodgereden op zijn motor. De familie van het slachtoffer beloofde geen aangifte te doen als hij de uitvaartkosten zou betalen. Die moest Marion uiteraard voorschieten. En wel meteen. Pas toen haar échte zoon nietsvermoedend de kamer binnen liep, wist ze dat het foute boel was.
Inspelen op emoties
Mensen die jou geld afhandig willen maken, spelen vrijwel altijd in op emoties. Iemand waar je om geeft, zit in de penarie. Natuurlijk wil je dan helpen. De mogelijkheid om stemmen na te maken is daarbij een krachtig nieuw wapen. Zeker als je een geliefde hoort huilen, denk je waarschijnlijk niet meer zo rationeel na.
Oplichters combineren kunstmatige intelligentie bovendien met andere bewezen technieken. In het voorbeeld hierboven kwam er na Marions zoon een politie-agent aan de telefoon die precieze instructies gaf. Door een autoritair figuur aan het woord te laten, proberen criminelen je te sturen. Zo mocht Marion niemand anders bellen, want ‘dat zou het onderzoek in gevaar brengen’. In werkelijkheid zou dat vooral de zwendel in gevaar brengen.
Dit soort oplichting wordt vaak goed voorbereid. De daders weten bijvoorbeeld je adres en gebruiken online gevonden hobby’s (zoals motorrijden) om hun verhaal geloofwaardig te maken. Toch kun je je gelukkig goed wapenen tegen deze praktijken.
Zo voorkom je deze nieuwe vorm van oplichting
Als je door een onbekend nummer wordt gebeld, is het altijd verstandig om een gesprek sceptisch te beginnen. Criminelen kunnen echter gebruikmaken van spoofing, waardoor het telefoontje daadwerkelijk van een geliefde lijkt te komen.
We zullen daarom allemaal wantrouwend moeten worden tegen elke vorm van digitale communicatie. Zet iemand je onder druk om geld over te maken of gegevens achter te laten? En is daarbij ook nog eens jammerend familielid te horen? Probeer je emoties te bedwingen en vraag je af of het geschetste scenario realistisch is. Hang het liefst direct op en probeer deze persoon zelf terug te bellen op zijn of haar vertrouwde nummer.
Ben je bezorgd dat je ouders slachtoffer worden van telefonische oplichting als criminelen jouw stem klonen? Overweeg om een wachtwoord af te spreken. Mocht je ooit écht in de penarie zitten, dan kunnen ze je daarnaar vragen om zeker te weten dat ze jou aan de lijn hebben. Het spreekt vanzelf dat je dit wachtwoord nergens publiceert en goed uit je hoofd leert. Je moet het immers ook in een noodsituatie direct kunnen opdreunen.
Heb je dat niet gedaan en ontvang je een verontrustend telefoontje? Vraag dan iets wat alleen deze persoon kan weten. Dan hebben we het niet over een geboortedatum of woonplaats, want die informatie is online gemakkelijk te vinden. Nee, vraag bijvoorbeeld naar de naam van je eerste huisdier of waar en wanneer jullie elkaar voor het laatst gezien hebben. Dat maakt de kans op oplichting een stuk kleiner.
Kunstmatige intelligentie kan ook handig zijn
AI geeft criminelen nieuwe wapens, maar kunstmatige intelligentie kan gelukkig óók handig zijn. Met ChatGPT geef je allerlei saaie taken uit handen en dankzij text-to-image tools creëer je heel eenvoudig afbeeldingen door ze te beschrijven. Het is daarbij wel belangrijk om goede prompts te gebruiken.
