Fraude via WhatsApp komt steeds vaker voor en slachtoffers worden gemiddeld voor ruim 2.000 euro getild. In dit artikel leggen we uit hoe je WhatsApp-fraude herkent en, nog veel belangrijker, voorkomt.
Lees verder na de advertentie.
Alles over WhatsApp fraude
WhatsApp-fraude komt jammer genoeg steeds vaker voor. Uit onderzoek van het Centre for Expertise Cybersecurity van de Haagse Hogeschool blijkt dat in 2020 zo’n 15 procent van de Nederlanders een poging tot fraude via WhatsApp meemaakte. Ongeveer 5 procent hiervan maakte daadwerkelijk geld over.
Volgens cijfers van Fraudehelpdesk blijft het aantal slachtoffers groeien en jagen criminelen vooral op 55-plussers. De fraude is erg lucratief, want gemiddeld zijn slachtoffers ruim 2.000 euro kwijt. De totale schade van WhatsApp-fraude loopt dan ook al snel in de miljoenen.
Fraude via WhatsApp komt in allerlei vormen voor, maar er zijn een paar constante elementen. Ten eerste doet de oplichter zich altijd voor als een bekende, zoals een vriend(in), collega, kind of zelfs je partner. Verder vraagt de ‘bekende’ altijd om geld. Niet voor niets wordt WhatsApp-fraude ook wel ‘vriend-in-nood-fraude’ genoemd.
Tot slot hebben de oplichters altijd haast. De ‘bekende’ heeft geld nodig, en snel. Er moet bijvoorbeeld een forse tandartsrekening betaald worden, een onverwachte boete of een maand huur. Aan jou het verzoek om dit bedrag voor te schieten, anders raakt de zogenaamde bekende mogelijk in de problemen. Uiteraard belooft de oplichter dit bedrag altijd zo snel mogelijk terug te betalen. Van je vrienden moet je het immers hebben, toch?
Fraude via WhatsApp herkennen: 5 tips
Voor zover de situatie waarin WhatsApp-fraude plaatsvindt. Veel belangrijker is dat je de charlatan(s) op tijd weet te herkennen en oplichting voorkomt.
1. Klopt de foto bij het nummer?
WhatsApp-fraude is een fraudevorm die gebruikmaakt van social engineering. Criminelen spelen hierbij net zolang in op je gevoelens totdat het slachtoffer de portemonnee trekt.
Een belangrijke voorwaarde voor social engineering is herkenbaarheid. Heel praktisch komt het erop neer dat fraudeurs altijd de profielfoto van de ‘bekende’ in kwestie zullen misbruiken. Het is voor oplichters niet lastig om aan zo’n foto te komen, want iedereen kan een plaatje downloaden en als WhatsApp-profielfoto instellen.
Daarom is het vooral belangrijk om te controleren of je het telefoonnummer herkent. Het kan zijn dat je vriend(in) of kennis ineens een ander nummer heeft, maar ga er niet zomaar vanuit dat dit klopt.
2. Vertrouw het telefoonnummer nooit
En zelfs als het nummer van de ‘bekende’ klopt is het belangrijk om voorzichtig te zijn. Oplichters kunnen namelijk iemand WhatsApp-account hacken. Dit gebeurt meestal via voicemails.
Tijdens het overzetten van een WhatsApp-profiel heb je een verificatiecode nodig. Deze code wordt eerst per sms verstuurd, maar kan ook in de voicemail belanden. Wanneer de voicemailbox van het slachtoffer slecht beveiligd is, bijvoorbeeld omdat het wachtwoord “0000” is, is het voor de oplichters kinderspel om de voicemail af te luisteren. Vervolgens vullen zij de verificatiecode op hun eigen telefoon in, en kunnen ze het WhatsApp-profiel van het slachtoffer overzetten.
Vervolgens lijkt het voor jou alsof je daadwerkelijk met je collega, kind of kennis aan het appen bent. In werkelijkheid kan er een oplichter aan de andere kant zitten.
De moraal van het verhaal: wees heel wantrouwig wanneer een bekende plotseling met een warrig verhaal aan komt zetten en om geld vraagt. Het kan immers vrij simpel zijn om iemands identiteit op WhatsApp compleet over te nemen.
3. Gebrekkig Nederlands
Een meer praktische tip om WhatsApp-fraude te herkennen heeft met taalgebruik te maken.
Het gros van de oplichters komt uit het buitenland en is daarom afhankelijk van Google Vertalen om haar/zijn smeekbedes op papier te krijgen. Zoals een ieder weet werkt die app prima, maar wanneer Nederlands je moedertaal is prik je vrij makkelijk door de kwaliteit van de vertalingen heen.
4. De grootste angst van een oplichter is…
Bellen. Oplichters willen nooit bellen. Dat is ook logisch, want tijdens een telefoongesprek val je veel te snel door de mand. Het is immers ontzettend lastig om de stem, toonhoogte en intonatie van iemand exact te kopiëren.
En dat is ergens wel ironisch, want het is niet meer dan logisch dat je even wil bellen wanneer je dochter of zoon plotseling om 1600 euro vraagt.
Een praktische tip om WhatsApp-fraude te herkennen is daarom simpel: bel de bekende/de oplichter op. Waarschijnlijk heeft de fraudeur legio smoesjes klaarliggen om de telefoon maar niet op te pakken, maar dat is een belangrijke aanwijzing voor jou.
5. Oplichter wil digitaal betaald worden
Tot slot willen WhatsApp-fraudeurs vrijwel altijd digitaal betaald worden. Je krijgt dus ineens een betaalverzoek via iDeal, PayPal of Tikkie binnen. Soms worden ook bankrekeningnummers (IBAN’s) doorgestuurd, maar die komen nooit direct bij de oplichter uit. Daarvoor worden katvangers gebruikt.
Deze ‘tussenpersonen’ stellen hun bankrekening ter beschikking in ruil voor een percentage van de winst: jouw geld, dus. Wanneer je aanbiedt om contant te betalen slaan de oplichters dit altijd af.
WhatsApp fraude voorkomen
We weten nu hoe we fraude via WhatsApp kunnen herkennen. Vervolgens is het tijd om de oplichtingspraktijken te voorkomen. Het risico helemaal uitsluiten is onmogelijk, maar je doet er wel verstandig aan enkele voorzorgsmaatregelen te nemen.
Oplichters jagen namelijk altijd op de makkelijkste prooi. In de praktijk komt het erop neer dat wanneer jouw WhatsApp-account beter beveiligd is dan die van je buurman of buurvrouw, ze jou waarschijnlijk met rust laten.
1. Zet tweestapsverificatie aan
De eerste stap is simpel: zet tweestapsverificatie op WhatsApp aan. Hierdoor moet je tijdens het registeren van een account niet alleen je telefoonnummer nodig, maar ook een code die losstaat van WhatsApp. De kwaadwillende kan hier uiteraard niet bij.
Zo stel je tweestapsverificatie in:
- Open de WhatsApp-app en ga naar de instellingen;
- Kies ‘Account’ en selecteer ‘Verificatie in twee stappen’;
- Stel vervolgens je eigen, unieke beveiligingscode in.
Tip: onthoud deze code goed, want je hebt ‘m nodig de eerstvolgende keer dat je opnieuw bij WhatsApp registreert. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer je een nieuwe telefoon koopt. Kom je er niet helemaal uit? Lees dan onderstaand artikel voor een uitgebreide uitleg:
Lees verder: Zo stel je tweestapsverificatie in bij WhatsApp
2. Beveilig je voicemail
Verder is het verstandig om je voicemail goed te beveiligen. Kies in ieder geval nooit een voor de hand liggend wachtwoord, zoals “1234” of “1111”. In plaats daarvan kun je beter een volledig willekeurige code kiezen en deze opslaan via een wachtwoordmanager, zoals Bitwarden, 1Password of Dashlane.
Hoe je het wachtwoord van je voicemail wijzigt, hangt af van je provider. Je begint in ieder geval altijd met 1233 bellen. Daarna moet je aanwijzingen per provider volgen:
- KPN: Toets 2 om naar de instellingen te gaan en kies optie 1 om de toegangscode te wijzigen. Voer een nieuw wachtwoord in.
- Tele2: Kies optie 4 in het menu en vervang de code.
- T-Mobile: Toets 9 om naar de instellingen te gaan en toets nogmaals 2, gevolgd door 2. Voer nu een nieuw wachtwoord in.
- Vodafone: Kies optie 11 in het hoofdmenu en toets 2, gevolgd door 3. Voer nu een nieuwe pincode in.
Meer beveiligingstips
Android Planet schrijft regelmatig over manieren om je telefoon veiliger te maken. We hebben bijvoorbeeld een artikel gemaakt over manieren om je smartphone hackproof te maken.
Criminelen zitten ondertussen niet stil en komen steeds met nieuwe manieren om mensen op te lichten. Wij praten je daarom bij over nieuwe oplichtingsvormen als quishing en smishing, oftewel oplichting via qr-codes en sms’jes.
- Android-tips: Hoe (on)veilig zijn jouw wachtwoorden? (4 feb)
- Krijgt jouw telefoon een Android-update? Check het in ons overzicht – week 5 (3 feb)
- Privacy: zo verberg je gevoelige bestanden op je Android-telefoon (12 jan)
- Opgelicht worden via een nepstem: zo gaan vishing-criminelen te werk (9 jan)
- Krijgt jouw telefoon een Android-update? Check het in ons overzicht – week 1 (6 jan)
