Spyware kijkt continu mee naar wat jij op je telefoon doet. Hoe herken je de spionagesoftware? En, hoe kom je ervan af?
Lees verder na de advertentie.
Spyware op telefoon: 6 vragen en antwoorden
Het was groot nieuws begin 2024. Politico meldde dat er spyware was gevonden op telefoons van Europese parlementariërs. Het werd niet bekendgemaakt bij welke commissieleden de kwalijke software is aangetroffen, maar volgens de Belgische krant De Morgen gaat het in ieder geval om Nathalie Loiseau, de voorzitter. In een interview meldde zij dat haar smartphone was besmet met de Israëlische spyware Pegasus.
Nu is de kans groot dat jij geen Europarlementariër bent met allerlei gevoelige informatie over geopolitieke kwesties op je telefoon, maar feit blijft dat vrijwel iedereen slachtoffer kan worden. Daarom is het tijd voor een verdere kennismaking met het begrip spyware aan de hand van zes vragen en antwoorden.
1. Wat is spyware eigenlijk?
Te beginnen bij de basis. Zoals je aan de naam kunt aflezen, is spyware kort gezegd spionagesoftware. Kwaadwillenden krijgen de toepassing(en) heimelijk op je telefoon of laptop en houden hiermee een oogje in het zeil.
Spyware kan onder meer e-mails en contactpersonen uitlezen, en in ernstige gevallen zelfs betaalgegevens inzien. Technisch gezien valt spyware onder malware, een parapluterm om allerlei schadelijke software aan te duiden.
Lees ook: Malware op je Android-toestel: voorkomen, herkennen en verwijderen
2. Hoe komt spyware op een (Android-)telefoon terecht?
In de meeste gevallen omdat het slachtoffer de software zelf heeft geïnstalleerd. Spyware zit vaak verpakt in een op het oog onschuldige app, zoals een game of applicatie om bestanden mee te beheren. Zodra je de geïnfecteerde applicatie installeert wordt het Paard van Troje binnengelaten. De spyware-app krijgt nu de kans om zich in de smartphone te nestelen.
Spionagesoftware kan ook ‘op afstand’ op een telefoon terechtkomen. Denk bijvoorbeeld aan phishing-emails. Dit soort berichten bevatten soms een link waar je absoluut niet op moet klikken, want daarmee wordt het schadelijke programma binnengehaald.
Ook interessant: Phishing op je Android-smartphone herkennen en voorkomen
3. Wat doet spyware precies?
Dat ligt eraan. Er zijn namelijk veel verschillende varianten. De meest onschuldige versies hebben vooral datahonger en proberen bijvoorbeeld vast te leggen welke websites jij bezoekt. Andere vormen proberen niet alleen telefoongedrag in kaart te brengen, maar ook daadwerkelijk gegevens te stelen.
De bekendste spywarevorm zijn waarschijnlijk keyloggers. Deze programma’s proberen vast te leggen hoe jij je telefoon gebruikt: wat typ je in op het toetsenbord, hoe reageer je op e-mails en waar zoek je naar op Google? Deze informatie kan voor criminelen heel waardevol zijn, bijvoorbeeld wanneer je inlogt op je bankieren-app.
En dan hebben we ook nog Pegasus, zonder twijfel de beruchtste spyware. Deze software is ontwikkeld door het Israëlische bedrijf NSO Group en kan alles zien wat iemand op zijn of haar telefoon doet.
Van meelezen met WhatsApp-gesprekken, foto’s bekijken tot aan op afstand de smartphonecamera aanzetten: geïnfecteerde telefoons hebben geen privacy meer.
De kans is echter heel klein dat jij slachtoffer van Pegasus bent. De klanten van NSO Group zijn met name overheden die de spionagesoftware gebruiken om criminelen en terroristen mee in de gaten te houden. In 2021 kwam echter naar buiten dat Pegasus ook wordt gebruikt om activisten, advocaten en journalisten te monitoren.
In totaal zouden ongeveer 50,000 mensen wereldwijd Pegasus-spyware op hun telefoon hebben staan. Uiteraard zijn slachtoffers hier vaker niet dan wel van op de hoogte.
4. Hoe weet ik of ik spyware op mijn (Android-)telefoon heb?
Dat is dé vraag. Spionagesoftware doet er alles aan om als een normale app over te komen, dus het is vaak niet duidelijk of er spyware op een telefoon staat.
Wel zijn er symptomen waar je op kunt letten. Spywaresoftware kan erg veeleisend zijn en daarom zorgen voor een merkbaar tragere telefoon. Ook kan de accu hierdoor sneller leeg zijn dan normaal. Verder gaat de aanwezigheid van Spyware soms hand in hand met adware, een vorm van malware waarbij je continu advertenties en pop-ups te zien krijgt.
Verder is het de moeite waard om eens de telefooninstellingen in te duiken. Met name het kopje ‘Dataverbruik’ is interessant. Zoals gezegd verzamelt spyware gegevens, die vervolgens doorgestuurd moeten worden. Zie je op bepaalde momenten een onverklaarbare piek in dataverbruik? Dan is er mogelijk iets aan de hand.
5. Spyware verwijderen: hoe werkt dat?
Spyware verwijderen van een telefoon: ook dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het begint al bij het ontmaskeren van de besmette app. Hoe kom je erachter in welk programma de spyware zich genesteld heeft?
Een goed startpunt is de applijst. Loop eens kritisch door alle op je telefoon geïnstalleerde apps heen. Weet je zeker of je al deze applicaties zelf hebt geïnstalleerd? Wanneer je twijfelt aan de legitimiteit van een app, kun je het best even op de naam googelen. Er wordt veel gepubliceerd over spyware, dus indien een app besmet is kom je hier snel genoeg achter.
Vervolgens is het tijd om de spyware te verwijderen. Dit doe je via de zogeheten ‘Veilige modus‘. Deze functie zit op alle Android-telefoons en zorgt ervoor dat enkel de broodnodige apps werken. Hierdoor is de Veilige modus ideaal voor het verwijderen van narigheid, aangezien besmette apps niet functioneren.
Zo activeer je de Veilige modus:
- Houd de powerknop van je smartphone lang ingedrukt (terwijl je toestel aanstaat);
Komt de Google Assistent tevoorschijn? Houd dan de powerknop en volume omhoog ingedrukt.
- Druk nu een paar seconden op de knop ‘Uitschakelen’ op het scherm;
- Geef aan dat je in veilige modus wil opstarten door op “OK” te drukken.
Werkt dit niet? De meer rigoureuze manier om spyware van een telefoon te verwijderen is door de fabrieksinstellingen te herstellen. Hierdoor wordt het toestel helemaal gewist, inclusief persoonlijke instellingen en alle geïnstalleerde apps. Achteraf kun je eventueel een (schone) back-up terugzetten.
6. Ben ik goed beschermd met een spyware scanner-app op mijn telefoon?
Misschien. Een goede spion heeft een ijzeren pokerface, zo ook spyware. Sommige vormen van spionagesoftware zijn heel geniepig en doen zich bijvoorbeeld voor als legitieme apps, of zelfs als onderdeel van het (Android-)besturingssysteem.
Hierdoor glipt de kwaadwillende app wellicht onder de beveiligingsradars door, zoals Play Protect van de Play Store, of spyware scanner-apps van derden.
Je kunt daarom proberen om Android-spyware te verwijderen met daarin gespecialiseerde apps. Bekende antivirusprogramma’s als Bitdefender, Kaspersky, MalwareBytes en Norton Mobile hebben ingebouwde functies om spionagesoftware te verwijderen. Dit soort apps kosten meestal geld.
Gebruik je telefoon veilig
Het is duidelijk: spyware kan hardnekkig zijn en flinke gevolgen hebben. Op Android Planet besteden we daarom regelmatig aandacht aan virussen en kwaadaardige software. Denk aan adware, malware, ransomware en andere virussen.
- Bestanden van en naar Android overzetten doe je zo (7 jun)
- Samsung pincode vergeten? Zo kom alsnog in je smartphone (26 apr)
- Met deze 5 tips gebruik je Dropbox een stuk slimmer (1 apr)
- Zo kun je verwijderde WhatsApp-berichten terughalen (21 feb)
- Android-tips: 10 verborgen Signal-functies die je meteen wil instellen (15 feb)
Je leest een artikel dat eerder op onze website is verschenen. We hebben de informatie bijgewerkt en het artikel opnieuw gepubliceerd.
