Deze versies van Android zijn beter voor je privacy

Wist je dat Android heel veel ‘smaakjes’ heeft? In dit artikel praten we je bij over LineageOS, GrapheneOS en andere zogeheten Android-roms.

LineageOS, GrapheneOS en het fenomeen van Android-roms

Het is je vast weleens opgevallen Android-smartphones van verschillende merken er anders uitzien. De software van een OnePlus-toestel wijkt bijvoorbeeld af van een Samsung- of Google-telefoon.

Dit komt omdat Android een zogeheten open source-systeem is. Je kunt de standaardversie dus naar eigen hand zetten door de broncode aan te passen. Niet alleen fabrikanten doen dit, maar ook (groepen van) ontwikkelaars.

Dit artikel gaat over zulke software. Dergelijke Android-roms zijn aangepaste versies van de standaardversie met unieke kenmerken. Zo onderscheiden roms zich onder meer qua vormgeving, apps, functies en privacy.

LineageOS

De bekendste Android-rom van het moment is LineageOS. Dit systeem herrees in 2016 uit de as van CyanogenMod, diens voorganger, en is sindsdien aan een gestage opmars bezig.

Het grote voordeel van LineageOS is dat het erg dichtbij de standaardversie van Android staat. Hierdoor legt het systeem veel controle bij de gebruiker en kan vrijwel alles gepersonaliseerd worden. Denk aan het verfijnen van triviale vormgevingskwesties tot aan het priegelen met hardware-instellingen: het kan allemaal.

Verder is het met LineageOS mogelijk om zogeheten bloatware te verwijderen, oftewel standaard-apps die je normaliter niet zomaar kunt wissen. Zodoende kun je ervoor kiezen de standaard berichten-, browser- of camera-app te deïnstalleren en een alternatief naar keuze te gebruiken.

Een groot voordeel van LineageOS is de ondersteuning. Het systeem wordt onderhouden door een groep enthousiaste ontwikkelaars die regelmatig software-updates uitbrengen. Het gaat hierbij zowel om beveiligingspatches als versie-upgrades.

Inmiddels zijn we bij versie 20 van LineageOS aanbeland. Deze is gebaseerd op Android 13. Versie 20 van LineageOS introduceert allerlei verbeteringen en vernieuwingen, waaronder een nieuwe camera-app: Aperture.

Verder ontvangen LineageOS-telefoons regelmatig beveiligingsupdates. Deze patches voegen geen nieuwe functies toe, maar spijkeren wel het veiligheidsniveau bij. Vanwege dit uitgebreide ondersteuningsbeleid kiezen sommige mensen ervoor om LineageOS op hun ‘oude’ Android-telefoon te installeren. Op die manier ontvangt het toestel tóch belangrijke veiligheidsupdates, ook al heeft de fabrikant het toestel opgegeven.

Niet iedere Android-smartphone kan LineageOS draaien. Op de website van het systeem kun je controleren welke toestellen worden ondersteund. LineageOS werkt onder meer op (geselecteerde) modellen van Fairphone, Motorola, OnePlus en Samsung.

/e/OS

Gaat LineageOS niet ver genoeg voor je? Dan moet je bij /e/OS zijn. Deze Android-versie is afgeleid van LineageOS en omschrijft zichzelf als een “deGoogled”-platform. Privacy staat bij /e/OS voorop en Google-apps, zoals Chrome en Gmail, worden geweerd.

Hetzelfde geldt voor Google Play Services. Dit programma staat standaard op vrijwel alle Android-telefoons, maar waarschijnlijk merk je hier weinig van. Google Play Services zorgt er onder meer voor dat Android-apps met elkaar kunnen communiceren én dat ze up-to-date blijven. Dit zorgt enerzijds voor gebruikersgemak, maar het legt ook een hoop (privacy)verantwoordelijkheid bij Google.

De makers van /e/OS maken zich zorgen om digitale surveillance en daarom kun je onder meer trackers makkelijk blokkeren. Reclamemakers gebruiken trackers om gebruikers in apps en websites in de gaten te houden en zo beter gepersonaliseerde advertenties te tonen.

Het installeren van /e/OS is niet voor iedereen weggelegd. De standaardinstallatiesoftware wordt ondersteund door een handjevol telefoons van merken als Fairphone, OnePlus en Samsung. Meer technisch onderlegde mensen kunnen de software handmatig via de website van /e/OS downloaden en installeren.

GrapheneOS

GrapheneOS zweeft een beetje tussen LineageOS en /e/OS in. Deze Android-versie wordt onderhouden door een nonprofit en levert standaard geen Google-software mee, zoals Play Services.

Maar, het kan wel. De techniek maakt het mogelijk om wel de lusten van Play Services te gebruiken – zoals een hoog veiligheidsniveau en toegang tot de Google Play Store – minus de lasten, waaronder trackers. Hierdoor lever je niet in op privacy, maar werkt een GrapheneOS-telefoon als een ‘gewoon’ Android-toestel.

GrapheneOS heeft meer te bieden. Zo kun je bijvoorbeeld per app de toegangsrechten regelen. Hiermee zorg je er voor dat triviale apps, zoals een rekenmachine, geen toegang tot internet hebben. Ook handig: met GrapheneOS is het mogelijk om meerdere gebruiksprofielen aan te maken. Zo kun je bijvoorbeeld makkelijk een tablet delen met huisgenoten.

Waarschijnlijk kun je GrapheneOS niet installeren. De softwareversie ondersteunt namelijk alleen Google Pixel-telefoons. Bovendien is het installeren niet voor iedereen weggelegd, want het is een nogal technische aangelegenheid.

Dit was slechts het topje van de ijsberg qua Android-roms. Er zijn nog veel meer aangepaste Android-versies beschikbaar. Denk bijvoorbeeld aan de Pixel Experience – die ervoor zorgt dat je Android-toestel op een Google Pixel-telefoon gaat lijken – of BlissOS, dat focust op privacy.

Installeren van Android-rom is niet zonder risico

We haalden het al eerder aan: het installeren van een Android-rom is niet voor iedereen weggelegd. Begin er daarom alleen aan wanneer je precies weet wat je doet en op de hoogte bent van de risico’s.

Om LineageOS aan de praat te krijgen moet je bijvoorbeeld een installatieprogramma op je computer downloaden, de Android-rom zelf binnenhalen en vervolgens de standaardbeveiliging van je telefoon ontmantelen. Dit laatste wordt het ontgrendelen van de zogeheten bootloader genoemd.

Zodra dit is gebeurd, kun je beginnen met het overschrijven van de standaardsoftware. Je vervangt als het ware de fabrieksversie van Android met je eigen gekozen systeem (incluis de herstelversie), in dit voorbeeld LineageOS. Dit proces wordt ook wel ‘flashen’ genoemd.

Klinkt dit als abracadabra? Begin er dan absoluut niet aan. Het installeren van Android-roms is immers niet zonder risico. Tijdens het proces kun je onherstelbare schade aan je smartphone aanrichten. Android Planet is niet aansprakelijk voor eventueel geleden schades en het installeren van Android-roms is geheel op eigen risico.

Het veiligere alternatief voor Android-roms

Vind je het flashen van Android-roms nog iets te spannend? Begin dan eerst met het veel simpelere en veiligere alternatief: launchers. Een Android-launcher vervangt het standaardthuisscherm en geeft je meer personalisatiemogelijkheden, maar is technisch veel minder spannend. Een launcher kun je gewoon uit de Google Play Store downloaden. In onderstaand artikel zetten we onze favorieten op een rij.

Lees verder: 5 Android-launchers die volgens ons zeker de moeite waard zijn

• Android-tips: deze 4 toegankelijkheidsopties zijn het proberen waard (27 mei)
• F1 TV op je televisie met Android TV: zo installeer je de app (26 mei)
• Oplichting door de stem van een bekende te klonen: zo voorkom je het (24 mei)
• Google Fact Check: zo check je of nieuws wel écht nieuws is (23 mei)
• Tip: zo bewerk je verstuurde berichten op WhatsApp (23 mei)